دینِ کامل

مفهوم زیبایی

در قرآن کریم و احادیث، از مفهوم «زیبا و زیبایی»، به «حُسن» و «جمال و جمیل» تعبیر شده است؛ و «حُسن»، یعنی، زیبائى و نیکوئى و یا هر چیزی که شادی آور و خوش آیند باشد.[داور پناه، ابوالفضل ، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 412- 413] حسن و جمال به یک معنا هستند؛ [التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج2 ، ص 109؛ المفردات فی غریب القرآن، ص 202] اما «جمال و جمیل» به معنای زیبایی کثیر و زیاد است. [قاموس قرآن، ج 2، ص 52؛ المفردات فی غریب القرآن، ص 202] و این کلمه ها در قرآن کریم، به صورت های مختلف (مانند مصدر و اسم) به کار برده شده و زیبایی به این معنا مورد مدح و ستایش قرار گرفته است.

زیبایی معنوی

قبل از این که به زیبایی ظاهری و مادی (مانند زیبایی در چهره) بپردازیم، لازم است که در مورد زیبایی معنوی و باطنی و چگونگی ایجاد این زیبایی در خود، از منظر سخنان پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم السلام) استفاده کنیم؛ در این جا به برخی از این روایات اشاره می شود:

انسان به اقتضای فطرت خویش، جویای زیبایی و آراستگی است و از ژولیدگی و پریشانی ظاهر نهی کرده است. از آنجا که دین مقدس اسلام منطبق بر این فطرت الهی است به حس آراستگی، که یکی از چهار بعد روح انسانی؛ یعنی حس زیبایی، حس نیکی، حس دانایی و حس مذهبی است، توجه کرده و برای تأمین نیازهای انسان در این زمینه توصیه هایی ارایه کرده است.

 از دیدگاه قرآن کریم، استعداد درک زیبایی از جمله مواهب فطری خداوند در روح آدمی است و وجود موجودات زیبا در جهان، پاسخی به این خواسته فطری بوده و نعمتی از نعمتهای گرانبهای آفریدگار حکیم است. اسلام به پیروانش دستور می دهد همواره، مظاهر زشتی و درهم ریختگی را از خود و محیط زندگی خویش دور ساخته، بویژه هنگام برخورد با دیگران آراسته و با ظاهری زیبا در معرض دید همنوعان ظاهر شوند. از این رو در اسلام، استفاده از زیبایی های موجود در جهان طبیعت نه تنها مجاز شمرده؛ بلکه بدان توصیه و سفارش نیز شده است.

آراستگی در زندگی خانوادگی و اجتماعی انسانها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. انسان افزون بر آنکه به مقتضای فطرت خویش، جویای زیبایی و آراستگی به عنوان یکی از ابعاد وجودی خویش است، در گسترش و تحکیم روابط خانوادگی و اجتماعی نیز از آن گریزی ندارد.

 انسان موجودی اجتماعی است و به کمال مطلوب خود جز با زندگی در اجتماع نمی تواند دست یابد، از این رو انواع و اقسام زینتهایی که مورد پسند جامعه و سبب مجذوب شدن دلها به سوی اوست، را مورد استفاده قرار می دهد و بدین وسیله خود را در نظر دیگران محبوب می کند.افزون بر آراستگی ظاهری، نوعی دیگر از آراستگی نیز هست که اهمیت فزونتری دارد و آن آراستگی باطنی و یا معنوی است.

 این قسم از آراستگی شامل اموری چون: ایمان، علم، صبر، شکر و... است که در واقع می توان آن را عبارت از ویژگی های اخلاقی دانست که سبب آراسته شدن نفس و باطن انسان به زیبایی هایی این چنینی می شود. در این نوشتار، ابتدا به بررسی دیدگاه اسلام درباره آراستگی ظاهری پرداخته، سپس آراستگی باطنی و معنوی را از دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار خواهیم داد.

 آراستگی و زیبایی از نگاه قرآن

خداوند در قرآن کریم از آراستگی آسمانها به وسیله ستارگان یاد کرده، می فرماید: